पहिले एक समय थियो जुनबेला नेपाली चलचित्रले १०० दिन मनायो, ५१ दिन मनायो रे भनेर सुन्न पाइन्थ्यो । तर, आजभोली रिलिज भएका चलचित्रहरु कतिखेर बन्यो कतिखेर चल्यो र कतिखेर उत्रियो थाहा नै हुंदैन । यस्तो सुन्दा हामी जस्ता नेपाली दर्शक स्रोतालाई हाँसो उठ्नु स्वाभाविक नै हो ।

आखिर किन यस्तो भईरहेको छ ? किन पहिलेको जस्तो चलचित्र चलिरहेको छैन ? यो एक गम्भिर प्रश्न हो साथै नेपाली चलचित्र उधोगको लागी ठुलो बहस हो । यो कुरा समग्र चलचित्र उधोगका टाउकेहरुले बुभ्न जरुरी छ, यस्तै भईरह्यो भने नेपाली चलचित्र उधोगको बिकास कसरी सम्भव होला त ? के यस्तै भईरह्यो भने नेपाली चलचित्र क्षेत्रका कलाकार, प्राबिधिक, निर्माता, निर्देशकको रोजीरोटी सुरक्षित होला त ? के यसरी नै हलहरुले खर्च धान्लान् त ? आखीर किन यस्तो भईरहेको छ यो क्षेत्र ? किन धरासायी भईरहेछ ? यसतर्फ सबैको ध्यान जानु आवश्यक भएको छ ।

भुवन केसी, श्रीकृष्ण श्रेष्ठ, निरुता सिंह, जल शाह, करिष्मा मानन्धर, दिलिप रायमाझी पुराना चर्चित कलाकार नै हन् । राजेश हमाल, रेखा थापा नचिन्ने मान्छे छैनन् । निखिल उप्रेती, बिराज भट्टले पनि चलचित्र क्षेत्रलाई चिनाएका साथै योगदान पनि दिएका नै हुन् तर यी २ नायकहरु अहिले चलचित्र क्षेत्रबाट टाढा नै रहेका छन् । त्यसपछिका नायक नायिकाहरुको नाम लिनपर्दा खै कसको नाम लिने ? सबैतिर अन्योलको स्थिती छ । अहिलेको चलचित्र उधोगमा त जो पनि निर्माता, निर्देशक, कलाकार, प्राविधिक जो पनि बन्न पाईन्छ । कोहि व्यवसाय गर्नको लागि यो क्षेत्रमा आएका छन् , कोही मोजमस्तिको लागि आएको पाईन्छ । पैसा हालेर हिरो, हिरोईन बन्न पाईने रहेछ, निर्माता निर्देशकले जे भन्यो त्यहि गर्‍यो भने नायिका बन्न पाईने रहेछ, साँच्चै भन्ने हो भने बिश्वमा कुनै पनि देशमा यसो गर्नु नपर्ला ।

चलचित्र उधोगमा राजनीति नघुसेको भने होईन । वास्तवमा चलचित्र उधोग भनेको समाजको ऐना हो यसबाट सन्देश पनि लिन सकिन्छ । चलचित्र उधोगको हकहितको लागी भनि खोलिएको सरकारी संस्था नेपाल चलचित्र बिकास बोर्डमा पनि उस्तै राजनीति घुसेको छ । कलाकार भनेको त देशका गहना हुन् । राजनीतिले गर्दा देश नै असुरक्षित भईरहेको बेला चलचित्र उधोगमा पनि त्यसको प्रभाव पर्ने नै भयो । यसले गर्दा पनि चलचित्रको विकास हुन नसकेकै हो ।

पहिले पहिलेका कुसुमे रुमाल, दर्पण छायाँ चलचित्र नहेर्ने मान्छे थिएनन् रे तर अहिलेका चलचित्र किन हेर्दैनन् ? यसमा बहस हुनु जरुरी छ । युबाबर्ग लक्षित चलचित्र किन बनाईदैनन् त ? आखिर यहि कारणले गर्दा दर्शक घटेका हुन् कि ? अहिलेको चलचित्रको नाम लिने हो भने लुट, चपलीहाईटको नाम सबैबाट सुन्न पाईन्छ । लुट चलचित्रले युबाको भाबना बुझेकै हो । यसमा नयांपन छ नै यसले स्वदेशका साथै बिदेशमा पनि नाम दाम दुबै कमायो । यसैक्रममा चपलीहाईट भन्ने चलचित्र चल्यो, दाम त कमायो नै तर सन्देश भने राम्रो दिन सकेन । यहां जुन चलचित्र चल्यो त्यसको कपी गर्दे जाने गरेकाले पनि नयांपन नपाएर नचलेकै हो । यसै क्रममा एटिएम भन्ने चलचित्र बन्यो त्यसले गर्दा सिंगो चलचित्र उधोग लगायत आम दर्शकमा पनि शिर निहुराउनुपर्ने बातावरण उत्पन्न भयो । यो चलचित्र चल्न पनि पाएन तर यति हुंदाहुंदै पनि “सी’ ग्रेडका चलचित्रहरु बन्ने क्रम अझै जारी छ । यसमा पनि सुधार गर्दै लैजानु आवश्यक देखिन्छ ।

फेरी राम्रो चलचित्र बन्यो भने चल्छ भन्ने यहि बर्ष चलेका केही चलचित्रबाट पुस्टि हुन्छ । यहाँ बार्षिक सयौँ चलचित्र बन्छ । विश्वको कुनै देशको चलचित्र पनि बर्षमा एकाध सफल हुन्छ । त्यसैले नेपाली चलचित्र पनि त्यहि हो । यो साल हामीलाई थाहा भएसम्म रावण, किन लाग्छ माया, सायद, मालतिको भट्टि, विन्दास आदी सफल चलचित्र हुन् । नेपाली चलचित्रका हस्तीले पनि नेपाली दर्शकलाई हेला गरेका नै हुन् । उनीहरुको भाषामा भन्नुपर्दा चप्पल लगाउने मात्र नेपाली दर्शक हुन् रे ! यो कुरा उनीहरुले सुधार्नु जरुरी छ । देशका ३% प्रतिशत जनता मात्र किन नेपाली चलचित्र हेर्छन् ? यो कुरा बुभ्न जरुरी छ ।

हलको गुणस्तर, हलको बर्गीकरण, चलचित्र बर्गीकरण जरुरी छ । हामी दर्शकहरुको सोचाई पनि नराम्रो नै छ । एउटा फिल्म हेर्न जांदा नराम्रो लागे सबै चलचित्र नै नराम्रो भनिदिने यो पनि गम्भीर प्रश्न हो । यस बिषयमा चलचित्रकर्मी र दर्शकहरुबीच अर्न्तक्रिया हुनु आवश्यक छ । चलचित्र क्षेत्रमा सबैले भन्ने उही हो 'बजेट थोरै भएपछि कसरी राम्रो चलचित्र बन्छ ?' दर्शकहरुले बुझिदिनु पर्‍यो भन्छन् तर उनीहरुले बिदेशी बजार किन खोज्न सकिरहेका छैनन् ? बिदेशमा किन नेपाली चलचित्र चल्न सकिरहेका छैनन् त ? यसको समाधान गर्न सकियो भने नेपाली चलचित्र उधोगको भबिष्य देखिन्छ । चलचित्र उधोगमा पनि खुट्टा तान्ने प्रबृती भएकै हो । आफु राम्रो, आफनो मात्र राम्रो, अरुको नराम्रो, अरुको चलचित्र नचलेको मेरो मात्र चलेको जस्तो बानीले पनि दर्शक झुक्किएकै हुन् । दर्शकमा राम्रो सन्देश दिनुपर्यो अनी केही सुधार अवश्य हुन्छ ।

हाम्रा कलाकारहरु पनि जस्ता चलचित्र पनि खेलिदिने, आफुलाई नसुहाउने रोलमा पनि खेलिदिनाले पनि नायक नायिकाप्रती रुष्ट छन् दर्शकहरु । हिन्दी, अंग्रेजी चलचित्रको कपी गरेर चलचित्र बनाएपछी  दर्शकले नेपालीपन कहांबाट खोजुन् ? यो बुझ्न जरुरी छ । पत्रकारहरुले पनि राम्रो नराम्रो चलचित्र औल्याईदिनुपर्यो यसो गरेमा दर्शकमा राम्रो सन्देश प्रबाह हुन्छ । चलचित्र दर्शकमा पुगेर मन पराउनुमा गीतसंगीतको पनि ठुलो हात छ जुन पछिल्ला अन्दाज, लुट, कसले चोर्यो मेरो मन, नाइ नभन्नु ल चलचित्रबाट पुष्टि हुन्छ । त्यसैले गीतसंगीतमा पनि सुधार ल्याउनुपर्ने देखिन्छ  ।  

 
नेपाली चलचित्र क्षेत्र फस्टाउन नसक्नुका कारणहरु -

1.     दर्शकको चाहनाअनुसार चलचित्र नबनेकाले
2.     एक अर्काबीचनै खिचातानी बढेकाले
3.     अश्लील चलचित्र बनीरहेकाले
4.     चलचित्रमा नयांपन नभएकाले
5.     केही बाहेक सबै चलचित्रकर्मी अदक्ष भएकाले
6.     चलचित्रका साथै हलको बर्गीकरण नभएकाले
7.     राज्यले यस क्षेत्रलाई उधोगको मान्यता नदिएकाले
8.     बिदेशी बजार नखोजिएकाले
9.     बक्स अफिस निर्माण नगरिएकाले
10.     चलचित्र क्षेत्रमा युवाको प्रवेश नभएकाले
11.      कलाकारहरुको अभिनय क्षमता स्तरिय नभएकाले

यी माथीका कुराहरु भयो भने युवा दर्शक श्रोताको साथ सधैं पाईरहनुहुनेछ । यी सबै भए मात्र चलचित्र उधोग अवश्य फस्टाउने छ र यस क्षेत्रका सबैको भविष्य राम्रो हुनेछ । त्यसैले यसलाई राम्रोसंग सोचेर नेपाली पैसा नेपालकै चलचित्र क्षेत्रमा भित्र्याउने बातावरण मिलाउनुहोला है ! कि कसो त ?

अन्तमा: यसतर्फ सबैको ध्यान पुगोस् र पछी गएर नेपाली चलचित्र उधोग फस्टाएको हेर्न पाईयोस् र भन्न पाईयोस् 'यो नेपालीको मन त नेपाली चलचित्र नै हो' ।         
                                              

प्रशन्न घिमिरे                                                  
बिधार्थी
कालिमाटी, काठमाडौ ।
९८४९५६००३३