फिल्मको नामलाई लिएर बेला बखतमा ठूलै विवाद हुने गर्छ । कहिले राज्यको निकाय चलचित्र विकास बोर्डले नै नाममा असहमति जनाएर सृजनात्मक अभिव्यक्तिमा हस्तक्षेप गरेको नजीर छ भने कहिले विभिन्न नामधारी संघ-संस्थाहरुले फिल्मको नाममा आपत्ति जनाउँदै निर्मातालाई सास्ती दिएका घटनाहरु छन् । यसपटक फिल्म ‘एक भगवत् गीता’ नामकै कारण विवादको भूमरीमा फस्यो ।

आधा दर्जन बढी हिन्दूवादी संगठनहरुले हिन्दू धर्मग्रन्थ ‘श्रीमद्भगवद गीता’को नाममा फिल्म बनाएको भन्दै आपत्ति जनाएका थिए । फिल्मको नाम परिवर्तनको माग गर्दै सञ्चार तथा सूचना मन्त्रालय र चलचित्र विकास बोर्डमा निवेदन परेको थियो । मन्त्रालयबाट नै विवाद मिलाउन निर्देशन भएपछि बोर्डले फिल्मको सेन्सर सिफारिस तत्काललाई रोकेर दुई पक्षबीच सहमति जुटाउन पहल गर्‍यो ।

अन्ततः आइतबार बोर्डको रोहवरमा फिल्मको शीर्षक परिवर्तन गरिएको छ । निर्माण पक्ष र हिन्दूवादी संस्थाहरुबीच ‘एक भागवत र एक गीता’ शीर्षकमा सहमति भएको छ । फिल्मको नयाँ शीर्षक जुराउन बोर्डमा ठूलै माथापच्ची भएको थियो । आधा दर्जनभन्दा बढी नाम प्रस्ताव भएका थिए । कुनै नाम निर्माण टिमलाई मन पर्दैन थियो भने कुनै हिन्दूवादी संगठनहरुलाई ठीक लाग्दैन थियो ।

फिल्मको शीर्षकलाई लिएर अन्योल रहँदा निर्देशक दीपेन्द्र के. खनालले ‘एक भागवत एक गीता’ नाम प्रस्ताव गरेका थिए । त्यसमा निर्माण टिम राजी भयो । धार्मिक संस्थाका प्रतिनिधिहरु पनि सकारात्मक देखिए । तर, उनीहरुले निर्देशक खनालले प्रस्ताव गरेको शीर्षकको बीचमा ‘र’ थप्नुपर्ने अडान लिए । शीर्षकमा ‘र’ राख्ने वा नराख्ने विषयमा नै दुई पक्षबीच केहीबेर घम्साघम्सी परेको थियो ।

अन्ततः निर्माताको केही जोर चलेन । धार्मिक संस्थाहरुले पेलेरै शीर्षकमा ‘र’ थप्न लगाए । ‘भगवत गीता’ शीर्षकमा निर्माण इजाजत दिएको बोर्ड भने मुकदर्शक बनिरह्यो । त्यसबेला निर्माताले आफ्नो पक्षमा बोर्ड उभियोस् भन्ने चाहेका थिए । तर, बोर्ड अध्यक्ष भुवन केसी तठस्थ भए । बाहिरी संस्थाहरुले जबर्जस्ती फिल्मको नाम परिवर्तन गर्न पाखुरा सुर्किंदा बोर्डको मौनता अस्वभाविक थियो ।

नयाँ शीर्षकमा सहमति जुटेपछि धार्मिक संस्थाका प्रतिनिधिहरु ठूलो युद्ध जितेझैँ गरी खुसीले गदगद देखिन्थे । तर, निर्देशक झरना थापा, अभिनेत्री सुहाना थापा र निर्माता सुनील कुमार थापाको मुहारमा खुसीभाव देखिएन । हुन पनि त्यहाँ जित निर्माताको भएको थिएन । सृजनात्मक अभिव्यक्तिमा निर्मम हस्तक्षेप भएको थियो । र, त्यसको साक्षी राज्यको निकाय चलचित्र विकास बोर्ड थियो ।

विवाद सल्टिएपछि बोर्ड अध्यक्ष केसी खुसी देखिए । यसलाई उनले आफ्नो कार्यकालकै ठूलो सफलता मानेको भाव अनुहारमा प्रष्टै देखिन्थ्यो । बोर्ड सदस्य तथा प्रवक्ता केएल बुढाथोकीले त ऐतिहासिक काम भएको भन्दै अध्यक्ष केसीलाई खादा लगाइदिएका थिए । त्यहाँ धार्मिक संस्थाकी एकजना प्रतिनिधिले अध्यक्ष केसीको संयमता र धैर्यताले विवाद सल्टिएको भन्दै प्रशंसा गरिरहेकी थिइन् ।

निर्माताको पनि छ गल्ती !

धर्मग्रन्थ ‘श्रीमद्भगवद गीता’बाटै निर्माण टिमले फिल्मको नाम जुराएकोमा दुईमत छैन । र, यो गलत पनि होइन । संसारमा धार्मिक ग्रन्थको विषय वा त्यसको नाममाथि अनगिन्ती फिल्म बनेका छन् । तर, ‘एक भगवत् गीता’ ग्रन्थबाट लिइएको नाम भए पनि फिल्म धार्मिक विषयमा बनेको छैन । लैंगिक अल्पसंख्यकको कथामाथि फिल्म आधारित छ । फिल्ममा भगवत् र गीता पात्रको नाम हो ।

(फिल्मको पुरानो पोस्टर)

जब फिल्म धार्मिक कथामै बनेको छैन भने भगवान् कृष्णप्रति संकेत हुने गरी नाममा बाँसुरी, मयूरको प्वाँख र पोस्टरको पृष्ठभूमिमा संस्कृत भाषा प्रयोग किन गरियो ? कतै निर्माताले फिल्मको विवाद नै चाहेका त थिएन ? बोर्डमा भएको छलफलमा पनि कलाकार दीपकराज गिरीले फिल्म धर्म ग्रन्थमा आधारित नभएपछि शीर्षक र पोस्टरमा धार्मिकता देखाइएकोप्रति असहमति जनाएका थिए ।

(नयाँ शीर्षकसहित पोस्टर)

यसमा निर्माण टिमले पनि गल्ती स्वीकारेको छ । नयाँ शीर्षकसहितको पोस्टरमा बाँसुरी र मयूरको प्वाँख हटाउनुका साथै संस्कृत भाषा पनि प्रयोग गरिएको छैन । कतिपयले निर्माण टिमले विवाद झिक्नकै लागि शीर्षकमा बाँसुरी र मयूरको प्वाँख राखेको समेत आरोप लगाएका छन् । जे जस्तै भए पनि ठूलो माथापच्चीका बीच फिल्मको शीर्षकलाई लिएर उत्पन्न विवादले किनारा पाएको छ ।